Autor: mgr Michał Sokołowski
Wręczając prezenty kontrahentom często nie zdajemy sobie sprawy z konsekwencji tego czynu. Lepiej więc wiedzieć kiedy taki prezent faktycznie będzie tylko dowodem sympatii, a kiedy może stać się problemem.
Świąteczne szaleństwo zakupów jak co roku wkracza w nasze życie. Kupujemy prezenty dla rodziny oraz kontrahentów i partnerów biznesowych. Obdarowywanie prezentami świątecznymi wpisało się w społeczne standardy, które wykraczają nawet poza obręby wiary chrześcijańskiej.
Cały świat rusza na zakupy aby sprawić bliskim upominkowe przyjemności pod choinkę.
W przypadku prezentów dla rodziny sprawa rozbija się o ich cenę, jakość oraz zadowolenie obdarowywanego. Natomiast w przypadku prezentów świątecznych dla kontrahentów możemy być sprawcą wielu problemów. Problemów zarówno natury biznesowej jak i prawnej. Oczywiście opisywany tu proceder przekazywania prezentów nie dotyczy tylko świąt. Jednak święta są najbardziej jaskrawym przykładem przekazywani sobie drobnych upominków.
Kiedy prezent świąteczny dla naszego klienta jest zwykłym dowodem sympatii oraz pamięci, a kiedy staje się łapówką i przedmiotem wywierania wpływu na kontrahenta?
W określeniu kiedy upominek jest już łapówką pomagają wszelkie normy społeczne i biznesowe. Jednak również litera Prawa ma tu wiele do powiedzenia. W niektórych krajach sprawę usankcjonowano wartością konkretnego prezentu. Więc uznaje się na przykład, że upominek warty 50 zł jest faktycznie tylko sympatycznym prezentem a upominek warty ponad 100 zł będzie już łapówką. Również w Polsce występuje obowiązek wdrażania procedur antykorupcyjnych w biznesie. Właśnie takie procedury wskazują pracownikom i kontrahentom co jest dozwolone, a co może być już powodem zerwania współpracy. Mieści się to również w tak zwanej kulturze i etyce biznesu.
Głównym przyczynkiem do uznania prezentu za łapówkę jest wpływ jaki ten prezent może mieć na dalszą współpracę biznesową. Czy może być powodem korzyści dla wręczającego. Oraz czy jest przyjęciem znaczącej korzyści majątkowej przez przyjmującego.
Mając na uwadze, że relacja między obdarowanym prezentem a wręczającym ten prezent może wejść w daleko idące przyjacielskie kontakty, powoduje, że działają tu elementy psychologii sprzedaży. Mogą to być prawdziwe sympatie lub relacje wywołane po przez „zmiękczanie” kontrahentów prezentami. Jeśli takie przyjaźnie spowodują jedynie komfortowe, sympatyczne kontakty biznesowe to będzie to raczej plus całej współpracy. Jeśli jednak strona przyjmująca prezent w zamian wykona działania powodujące straty dla swojej firmy można to uznać za działanie na niekorzyść pracodawcy. Wkracza to również w czyny nieuczciwej konkurencji no i oczywiście w relacje korupcyjne oraz łapownictwo.
Podając przykład wręczonego prezentu i jego wpływu na prowadzony biznes możemy wymienić na przykład wybór niewłaściwego wykonawcy inwestycji czy zakup towaru na mniej korzystnych warunkach.
W przypadku kiedy właściciel małej firmy przyjmie osobiście prezent a potem zakupi towar właśnie od firmy która go obdarowała to nie zachodzi tu żadna sytuacja korupcyjna. Właściciel ma prawo działać tak jak chce i na pewno nie będzie działał na swoją niekorzyść. Natomiast w przypadku korporacji w której towar zamawia zaopatrzeniowiec, to musi on działać gospodarnie i nie narażać firmy na straty. W sytuacji kiedy zaopatrzeniowiec otrzyma na przykład drogie alkohole a w zamian dokona zamówienia u firmy, której produkty są droższe od produktów innego dostawcy jednocześnie mając tą samą jakość, może narazić pracodawcę na straty. Czasem są to tak zwane „kosmetyczne kwoty”. Jednak często dochodzi do niekorzystnych transakcji i cen zawyżonych o setki tysięcy złotych w przypadku dużego zamówienia. Oczywiście prezent- łapówka może wspomóc transakcję niejako w drugą stronę kiedy to kupujący otrzyma dużo niższą cenę. Zauważymy tu również stratę dla firmy sprzedającej. Reasumując zachodzi tu wiele przestępstw menadżerskich, pracowniczych i gospodarczych jednocześnie z działaniami korupcyjnymi włącznie. Zgodnie z powyższym zauważymy, że każda sytuacja wręczenia prezentu jest inna i może mieć inny skutek. Warto więc zastanowić się jak może skończyć się przyjęcie nawet serdecznego świątecznego upominku.
Wiele korporacji wprowadziło całkowity zakaz przyjmowania nawet najdrobniejszych prezentów w ramach polityki antykorupcyjnej. Zakaz dotyczy nawet przyjęcia chociażby długopisu firmowego.
Jeszcze kilka lat temu standardem było, że bogate korporacje obdarowywały klientów bogatymi prezentami. Zaczynając od drogich alkoholi po przez gadżety elektroniczne w tym komputery, kończąc na wielodniowych wycieczkach all inclusive. Robiono to wręcz oficjalnie niczego nie ukrywając. Przedstawiciele handlowi przyjeżdżali szczególnie przed świętami z całymi torbami prezentów dla swoich klientów. Było to po prostu mile widziane. Oczywiście potem obdarowani klienci odwdzięczali się większymi zakupami czy przydziałem lepszych półek na przykład w marketach. Rozpusta występowała oczywiście również w farmacji gdzie koncerny farmaceutyczne organizowały iście „bizantyjskie” opiewające w luksusy szkolenia połączone z bankietami w luksusowych hotelach. Potem lekarze wypisywali recepty głównie na leki produkowane przez rozrzutną korporację. Częste były również prezenty dla lekarzy w postaci kart płatniczych „naładowanych” na wiele tysięcy złotych.
Pracodawcy zauważyli po czasie, że „rozmiękczanie” ich pracowników prze dostawców wręczających upominki naraża ich na duże straty. Firmy rozpoczęły walkę z korumpowaniem swoich pracowników wrażając politykę antykorupcyjną.
Wiele firm wprowadziło wręcz całkowity zakaz przyjmowania prezentów w tym nawet drobnych gadżetów jakimi są długopisy czy pendrive. Jeśli nawet dostawcy w ramach marketingu dostarczają takie gadżety to mają być one rozdysponowane wśród klientów firmy a nie jej pracowników. Inne firmy wdrożyły systemy, które określają kiedy prezent jest zwykłym upominkiem, a kiedy jest już łapówką wywołującą działania przestępcze. Taka polityka antykorupcyjna jest integralną częścią umowy o pracę.
Oczywiście opisany tu proceder przekazywania prezentów nie dotyczy tylko świąt. Należy mieć na uwadze, że każde działanie „rozmiękczające” kontrahenta i wywołujące określony efekt korzystny dla jednego z kontrahentów może być korupcją.
Również obietnica osiągnięcia korzyści majątkowej czy płatnej protekcji może być uznana za przestępstwo. Wylicza się, że firmy ponoszą milionowe straty z tytułu przestępstw pracowniczych w tym działań korupcyjnych. Ta świadomość napędza do wdrażania działań obronnych. Działania te mogą być ustawowe lub mogą być wdrażane indywidualnie w każdej organizacji. Samo Centralne Biuro Antykorupcyjne silnie wspiera przedsiębiorców w przeciwdziałaniu korupcji w sektorze prywatnym. Pokazuje nam to jak ważna jest prewencja oraz ukaranie sprawców. Starajmy się więc dobrze wyważyć dowody sympatii przekazywane kontrahentom, tak aby cała sytuacja zakończyła się dla wszystkich przyjemnie bez obawy o konsekwencje prawne.
